1924 İtalya Turu (Giro d’Italia), çok özel bir turdu. Çünkü Alfonsina Strada da tura katılmıştı. Alfonsina Strada kimdir konusuna geçmeden önce güzel bir şarkı ve klibini izleyelim:
İtalyan Têtes de Bois grubu tarafından Alfonsina Strada’ya adanmış bir şarkı. Strada’nın yaşlılığını klipte İtalyan astrofizikçi ve popüler bilim yazarı Margherita Hack canlandırıyor. (Hack’i geçtiğimiz 29 Haziran’da yitirdik. 1995’te keşfedilen bir asteroide ona ithafen 8558 Hack adı verildi.) Hack’in lakabı “İtalya’nın asil bilim annesi” idi. Ateist görüşleriyle de tanınır.
Alfonsina Strada kimdir?
Alfonsina Morini adıyla 16 Mart 1891’de, İtalya’da, Modena yakınlarındaki Castelfranco Emilia’da doğdu. Babası bir işçi, annesi ise çocuk bakıcısı idi. Çocukluğuna yönelik çeşitli efsaneler vardır; ailesinin penceresi olmayan bir kulübede tavuklarla beraber yaşadığı anlatılır, 10 çocuklu bir ailede 8 erkek kardeşi olduğu söylenir. Kesin olan şey, pek çok İtalyan ailesi gibi çok yoksul bir aile olduğudur.
Yine çocukluğuna ait efsanelerde, erkek kardeşleriyle ve arkadaşlarıyla oyun oynadığı, bir erkek çocuk gibi giydirildiği ve öyle gibi davrandığı, ve bisiklete binmeye babasının bisikletini kullanarak başladığı anlatılır.
10 yaşında, babası ona ilk bisikletini aldı. İlk yarışına 13 yaşında katıldı, ve kazandı. Ödülü canlı bir domuzdu. Daha sonra katıldığı kadınlar yarışlarının neredeyse tümünü, erkekler yarışlarının ise bazılarını kazandı. Başarıları, ona Rusya’da düzenlenen Grand Prix of St Petersburg yarışına bir davetiye kazandırdı. Yarışta o kadar iyi bir performans sergiledi ki, Çariçe Alexandra, kocası Çar 2. Nicholas’dan onu bir altın madalya ile ödüllendirmesini istedi.
Kariyeri boyunca erkeklere karşı 36 yarış kazandı. Monumental klasik Giro di Lombardia’ya herkesin katılabildiği dönemde iki kez katıldı. 1917’de 32. (ve sonuncu) bitirdi, 1918’de 21. oldu, birkaç erkeği geçmeyi başardı.
1915’te, 24 yaşında, metal kaplamacısı ve oymacı olarak çalışan, aynı zamanda bir bisiklet yarışçısı olan Luigi Strada ile evlenip Strada soyadını aldı. Luigi, ona ilk yarış gidonlu bisikletini hediye etti. Çift Milan’a taşındı, Alfonsina velodromda yarışırken Luigi de onun antrenörlüğünü üstlendi.
1924 Giro d’Italia
Alfonsina Strada’nın 1924 İtalya turuna nasıl katıldığı üzerine iki hikaye vardır: birincisi ve çok yaygın bilinen, wikipedia ve pek çok kaynakta da geçen, ancak neredeyse kesin olarak yanlış olan hikaye – bu efsaneye göre, Alfonsina, yarışa bir kadının girmesine izin verilmeyeceği için kaydını bir erkek olarak ve adındaki -a’yı atarak Alfonsin Strada adıyla yaptırdı.
Bu hikayedeki en büyük tuhaflık şu: Alfonsina Strada, aşağıda da göreceğimiz gibi çok ünlü idi. Böylesi bir isim benzerliğinin gözden kaçmış olması düşünülemez.
Oysa, Herbie Sykes, muhteşem kitabı “Maglia Rosa – Triumph and tragedy at the Giro d’Italia” da (Pembe mayo – İtalya turundaki zafer ve trajedi) olayın doğrusunu anlatır.
1924’te, İtalya derin bir ekonomik bunalımın içindeydi. Pek çok sponsor, İtalya turuna para yatırmaktan kaçınıyordu. Bu durumda, İtalya turu organizatörü La Gazzetta Dello Sport, takımlara, dolayısıyla yarışçılara yeterli para ödeyemeyecekti. Takımlar ve Ottavio Bottecchia (o yıl Fransa turunu kazanan ilk İtalyan oldu), Costante Girardengo, Gaetano Belloni ve Giovanni Brunero gibi büyük yarışçılar, istedikleri miktarda paranın ödenmesi konusunda ısrarcı oldular. Giro direktörü Armando Cougnet, takımlara ve yarışçılara rest çekti: Giro’nun yarışçılara değil, yarışçıların Giro’ya ihtiyacı olduğunu söyledi ve isteklerini karşılamayı reddetti. Pek çok takım ve yarışçı Giro’ya katılmadı.
Ancak Cougnet, dahiyane bir fikirle, İtalya’nın en iyi kadın bisikletçisi olan 32 yaşındaki Alfonsina Strada’yı yarışa dahil etti. Böylece kitlelerin Giro’ya olan ilgisini canlı tutmayı başardı. Sykes, Cougnet’nin, o dönem bisiklet takımlarının en önemli sponsorları olan bisiklet üreticilerine karşı bir zafer kazandığını yazar: yarış her zamankinden bile fazla ilgi görecektir ve bu ilgiyi tamamen Alfonsina Strada’ya borçludur. Strada’ya “Giro’nun sevgilisi” lakabı takılır. Ayrıca La Gazzetta dello Sport’un satışları patlamıştır.
Her şeye rağmen, bazı önemli bisikletçiler gene de tura katıldı: Turun başlayacağı gün, start çizgisindeki 90 yarışçının içinde Bartolomeo Aymo, Federico Gay ve Giuseppe Enrici gibi büyük isimlerin yanında Alfonsina Strada da vardı.
Genoa’da biten ilk etabı Bartolomeo Aymo kazandı. Alfonsina, birkaç erkeği geride bırakmayı başardı. Sadece 65 kişinin bitirebildiği, Floransa’da biten ikinci etabı ise, etabı kazanan Federico Gay’in 2 saat 6 dakika gerisinden 56. tamamladı. Roma’da biten üçüncü etapta, yine etabı kazanıp genel klasman liderliğini ele geçiren Federico Gay’in 2 saat 33 dakika gerisinden geldi. 4. etapta da işler iyi gitti, Adriano Zanaga’nın 2 saat 21 dakika gerisinden yine 56. oldu.
L’Aquila’da biten 304 kilometrelik 7. etap Giro’nun kraliçe etabıydı (bir bisiklet turunun en önemli etabına kraliçe etap denir). O yıllarda güney İtalya yollarında bisiklet sürebilmek neredeyse imkansızdı. Asfalt yol hiç yoktu ve dağ yolları kocaman taşlar ve buzlarla kaplıydı. Pek çok yarışçı çamura saplanıp kaldı, hemen herkesi motosiklet ve arabaların çekip o çamurdan çıkarması gerekti. Alfonsina birkaç kez düştü ve lastiği patladı. Bir inişte çok kötü bir kaza yaptı, yarışın geri kalanını saatler boyunca yaralı ve şiş dizi ile pedal çevirerek tamamladı. Finiş çizgisini, birinci Giuseppe Enrici’nin neredeyse 4 saat gerisinden geçti ve zaman barajının dışında kaldı. Hakemler onu kurallara uygun olarak yarış dışı bıraktılar. La Gazetta’dan, Giro’yu yıllarca organize eden Emilio Colombo, hakemlerden kendi kurallarını çiğnemelerini isteyemezdi. Ancak izleyiciler, Alfonsina’yı seyretmek istiyorlardı. Ayrıca yarış dışı kalırsa gazetenin satışları da düşecekti. Dönemin politik havası ve İtalyan faşizminin, bir kadının maçoluğa karşı meydan okumasını hoş görmemesi de ayrı bir sorun yaratıyordu (Mussolini, yarış liderinin mayosunun pembe olmasına bile zamanında laf etmiştir, ancak değiştirmeye cüret edememiştir).
Colombo çözümü buldu: Alfonsina yarışmaya devam edecek, ancak sonuç listesine dahil edilmeyecekti (yaptığı zamanlar geçersiz olacaktı). Parası düzenli ödenecek, ancak kazanacağı ödüller geçersiz sayılacaktı.
Fiume’de biten 10. etapta Alfonsina yine kaza yaptı, ve zaman barajının dışında kaldı. Etabı acıdan ve başarısız olmanın verdiği utançtan ağlayarak bitirdi. Ancak finiş çizgisinde yarışı bitirmesini bekleyen kalabalık, onu coşkuyla karşılayıp omuzlarda taşıdı. Bu, ona Milan’da bitecek son etaba katılma motivasyonunu verdi.
1924 Giro’su Milan’da bittiğinde, genel klasmanı kazanan Giuseppe Enrici’nin 38 saat gerisindeydi. Klasmana girebilen son yarışçının 38 yaşındaki Telesforo Benaglia olduğu ve onun bile liderin 20 saat gerisinde kaldığı düşünülürse, bu hiç de kötü bir sonuç değildi. Yarışa başlayan 90 kişiden sadece 30’u Milan’daki finiş çizgisine ulaşabilmişti, ve Alfonsina bunlardan biriydi. Üstelik 1924 yılının İtalya turu o zamana kadarki en uzun Giro idi: 3,613 km.
Strada’nın Giro’da yarışmasına bir daha izin verilmedi. Ertesi yıl, sponsorlar ve büyük isimler geri döndü ve Giro normal seyrine devam etti. Alfonsina, Giro’yu yıllarca gidip yerinde takip etti. Zamanında çok tanınmış bir isimdi, ünlü yazar Dino Buzzati, çocukken, Milan’da bir parkta onu bisiklete binerken gördüğünü yazar. Bir çocuk olmasına rağmen Alfonsina’yı hemen tanımıştır.
Alfonsina, daha sonra Avrupa’daki gösteri yarışlarına katılmaya devam etti. 1938’de kadınlar bir saat rekorunu 32.58 km ile kırdı (rekor 1955’te Sovyet bisikletçi Tamara Novikova tarafından kırılana dek ayakta kaldı).
Eşi Luigi Strada 1946’da öldü. Alfonsina, eski bir bisiklet yarışçısı olan Carlo Messori ile evlendi ve birlikte Milan’da bir bisikletçi dükkanı açtılar. Carlo, Alfonsina’nın yaşamöyküsünü yazmaya başladı, ancak kitabı bitiremeden 1957’de öldü. Alfonsina da bisiklet dükkanını kapattı.
Son yıllarını Milan’da yalnız geçirdi. Bisiklete binemeyecek kadar yaşlandığında, kazandığı madalyaların bir kısmını satıp 500cc lik bir Moto Guzzi satın aldı. 13 Eylül 1959 günü, Tre Valli Varesine adlı bisiklet yarışını motosikletiyle gidip seyretti. Ancak evine döndüğünde, motosikleti sehpasına almaya çalışırken motor yana kaydı. Guzzi’sinin ağırlığı onun için çok fazlaydı, motorla birlikte yana devrildi, ve o sırada kalp krizi geçirdi. Hastaneye götürüldüğünde çoktan ölmüştü.
1924 İtalya turunda kullandığı bisikleti, Como gölü yakınındaki Madonna del Ghisallo şapelinde sergilenir.
Alfonsina Strada, başlangıcından günümüze, Giro d’Italia’ya (İtalya turu) katılan tek kadındır.
- The first day at the new job (Earnado) - April 1, 2022
- Terminator cannot read Sarah Connor captcha: wonderful meme - March 4, 2022
- Tom Waits: Downtown Train - December 14, 2021
Çok güzel bir paylaşım
teşekkürler Elif Vagas
İlgine teşekkürler 🙂
Müthiş!
Harika bir yazı olmuş çok teşekkürler. Giro’yu izlediğimiz şu günlerde “giro kraliçesi”nin hayatını okumak tarihte güzel bir yolculuk oldu.